In de jaren tachtig en negentig was er op de Nederlandse televisie één programma dat met kop en schouders boven de rest uitstak als het ging om spraakmakende televisie: RUR. Met Jan Lenferink aan het roer werd dit programma een fenomeen. De populariteit van RUR was geen toeval. Het had alles te maken met een combinatie van lef, originaliteit, timing en de onmiskenbare charme van de presentator zelf.
Een vernieuwende vorm
RUR – voluit Rechtstreeks Uit Richter – week af van de geijkte televisieformules. Het programma werd uitgezonden vanuit discotheek Richter in Amsterdam en had de sfeer van een rauwe, nachtelijke talkshow waar alles kon en mocht. Het was live, onvoorspelbaar en zonder opsmuk. De setting was informeel, de gasten divers – van politici tot pornosterren – en het publiek zat er letterlijk bovenop. Dat gaf een unieke, bijna anarchistische energie die op dat moment nog niet eerder op de Nederlandse buis te zien was.
Jan Lenferink: de ideale anti-held
De spil van het succes was zonder twijfel Jan Lenferink. Zijn stijl was onorthodox: nors, direct, soms brutaal, maar altijd oprecht. Waar andere presentatoren nog weleens om de hete brij heen draaiden, ging Lenferink er recht op af. Hij stelde de vragen die kijkers thuis zelf ook wilden stellen, zonder filter. Die directheid maakte hem zowel geliefd als gevreesd. Hij was geen gelikte televisieman, maar een interviewer met een eigen stijl, en precies dát maakte hem geloofwaardig.
Geen taboes
Wat RUR extra aantrekkelijk maakte, was de bereidheid om onderwerpen te behandelen die elders nauwelijks besproken werden. Seks, drugs, politiek incorrecte humor – alles kwam aan bod. Het programma was daarmee zijn tijd ver vooruit. In een tijd waarin televisie nog relatief braaf en gereguleerd was, bood RUR een alternatieve stem. Kijkers wisten dat er op zondagavond iets kon gebeuren wat je nergens anders zag – en dat zorgde voor een enorme kijkdichtheid en een loyale achterban.
Publieksparticipatie avant la lettre
Een ander opvallend aspect van RUR was de rol van het publiek. Het publiek was geen decor, maar onderdeel van de uitzending. Soms spraken ze mee, soms mengden ze zich in discussies, en vaak zorgden ze voor onverwachte wendingen. Die betrokkenheid zorgde ervoor dat het programma levend en dynamisch bleef – het was televisie waar echt iets gebeurde.
Cultureel tijdsbeeld
Tot slot was de populariteit van RUR ook te verklaren als reactie op de tijdgeest. De jaren tachtig waren een periode van individualisering, opkomst van subculturen en groeiende kritiek op de gevestigde orde. RUR gaf ruimte aan stemmen die elders niet werden gehoord, en bood daarmee een platform voor een alternatieve kijk op de samenleving. In die zin was het programma meer dan entertainment: het was een spiegel van een veranderende tijd.
